Tối 6/12, lễ trao giải Giải thưởng Khoa học Công nghệ VinFuture 2024 đã diễn ra tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội). Đây là thời khắc quan trọng để vinh danh những phát minh và công nghệ đột phá, được lựa chọn từ gần 1.500 dự án nghiên cứu đề cử bởi hơn 9.000 đối tác đến từ hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.

Trong khuôn khổ lễ trao giải, Giải thưởng Chính của VinFuture năm 2024 trị giá 3 triệu đô la (hơn 76 tỷ đồng) đã được trao cho 5 nhà khoa học: Giáo sư Yoshua Bengio và Giáo sư Geoffrey E. Hinton (đến từ Canada) với nghiên cứu tiên phong về mạng nơ-ron và các thuật toán Học sâu; Ông Jen-Hsun Huang (đến từ Mỹ) với kiến trúc thuật toán cho học sâu và điện toán tăng tốc; Giáo sư Yann Lecun (đến từ Mỹ) với nghiên cứu tiên phong về mạng nơ-ron tích chập cho thị giác máy tính; Giáo sư Fei-Fei Li (đến từ Mỹ) vì những đóng góp tiên phong cho thị giác máy tính và nhận dạng hình ảnh quy mô lớn. Vì lý do cá nhân nên Giáo sư Geoffrey E. Hinton và Giáo sư Fei-Fei Li không thể đến trực tiếp tham gia Lễ trao giải VinFuture 2024, tuy nhiên 2 giáo sư vẫn có đôi lời chia sẻ tới khán giả thông qua màn hình trực tuyến.

Được biết, công trình của 5 nhà khoa học đều liên quan đến Học sâu. Thuật toán Học sâu sử dụng mạng lưới nơ-ron thần kinh nhân tạo mô phỏng các tế bào thần kinh trong não người. Thuật toán này huấn luyện để máy tính tự động học và hiểu dữ liệu, giống như cách hoạt động của não bộ, từ đó có thể giải quyết các vấn đề phức tạp, từ nhận diện hình ảnh, giọng nói đến phân tích dữ liệu quy mô lớn, với tốc độ và độ chính xác đáng kinh ngạc.

Dù đã tạo nên những thay đổi sâu sắc trong cách con người sống và làm việc, song thuật toán Học sâu và các ứng dụng mới chỉ ở giai đoạn bình minh. Tương lai của Học sâu là không có giới hạn, với tốc độ tăng trưởng theo cấp số mũ. Đặc biệt, Học sâu kết hợp cùng Dữ liệu lớn sẽ là chìa khóa giải quyết những thách thức lớn nhất mà nhân loại phải đối mặt, như biến đổi khí hậu, dịch bệnh hay bùng nổ dân số, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống của hàng tỷ người và đặt nền móng cho một tương lai tốt đẹp hơn.

Sau khi nhận giải thưởng Chính, các giáo sư đã có những phát biểu đầy xúc động:

Giáo sư Geoffrey E. Hinton nói: “Tôi đã có vinh dự hợp tác với các Giáo sư Yoshua Bengio và Yann LeCun trong nhiều năm. Cả ba chúng tôi đã dành cả cuộc đời để phát triển công nghệ mạng nơ-ron. Và tôi rất vui mừng khi thấy Giải thưởng VinFuture cũng ghi nhận đóng góp của ông Jen-Hsun Huang trong việc phát triển phần mềm máy tính cần thiết cho Trí tuệ nhân tạo; cũng như của Giáo sư Fei-Fei Li trong việc cung cấp dữ liệu lớn – yếu tố đã chứng minh hiệu quả của công nghệ này”.

Giáo sư Fei-Fei Li: “Được nhận Giải thưởng VinFuture là một vinh dự to lớn đối với tôi. Tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới hai Nhà sáng lập Quỹ VinFuture, ông Phạm Nhật Vượng và bà Phạm Thu Hương, vì đã giúp thúc đẩy những phát minh đột phá, mang đến lợi ích cho toàn nhân loại thông qua những hoạt động của Quỹ VinFuture. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới những cố vấn, cộng sự, sinh viên, bạn bè và gia đình của tôi đã giúp hiện thực hóa ước mơ trở thành nhà khoa học của tôi”.

Giáo sư Yoshua Bengio: “Xin cảm ơn và thực sự vinh dự khi có mặt nhận Giải thưởng chính từ Quỹ VinFuture. Xin cảm ơn người sáng lập Quỹ. Tôi vui mừng có mặt tại Hà Nội với quý vị và đồng nghiệp. Hành trình của tôi với AI từ 20 năm trước, khi tôi thấy quan tâm về mạng lưới thần kinh và mong muốn hiểu được các nguyên tắc đằng sau trí tuệ. Và tại thời điểm đó tôi không nghĩ là những tiến triển đạt được những đồng nghiệp, bạn tôi sau đó lớn thế nào. Tôi cũng không tưởng tượng được những ứng dụng công nghệ này và thách thức ngày nay cũng như rủi ro có thể mang lại. AI có thể cung cấp những lợi ích to lớn nhưng khi và chỉ khi chúng ta dẫn dắt cho AI một cách phù hợp. Ta phải hiểu quy mô của thách thức và có trách nhiệm thực hiện thành công. Cảm ơn đối tác bạn bè và người bạn đời có mặt hôm nay”.

Ông Jen-Hsun Huang: “Xin chào Việt Nam. Cảm ơn vì chào đón tôi trở lại và những lời tốt đẹp tôn vinh các thành tựu khoa học công nghệ. Tôi rất vinh dự nhận giải thưởng chính VinFuture. Với sự có mặt những người bạn, những nhà khoa học lớn như GS Yoshua Bengio, Geoffrey Hinton, Yann LeCun. Đây là sự công nhận dành cho chúng tôi của Quỹ VinFuture về khả năng đột phá của AI trong mọi ngành nghề. Tôi vinh dự được nhận giải thưởng này, đại diện cho các đồng nghiệp tại NVIDIA, những người đã cống hiến cuộc đời sự nghiệp cho khoa học máy tính và các ngành nghề liên quan. Cảm ơn Quỹ VinFuture đã dành sự ghi nhận cho chúng tôi”.

Giáo sư Yann LeCun: “Tôi rất vinh dự được nhận giải thưởng này. Xin cảm ơn quỹ VinFuture và các hội đồng. Tôi nhận thấy chiếc cúp này có hình dáng rất giống với mô hình thần kinh, với sự liên kết của các neuron thần kinh. Biểu tượng này thực sự phù hợp với công việc của tôi.

Lý do chúng ta quan tâm tới AI, bởi vì máy móc có thể học hỏi, dù chưa được như con người nhưng chúng ta đang tiến tới mục tiêu này. Tôi nghĩ AI còn có thể phát triển hơn nữa, thông minh hơn. AI giúp chúng ta mở rộng trí tuệ con người, thực chất, AI đã làm được điều này, từ các dạng tiền nhiệm. Tôi tin AI sắp tới sẽ thành điều thường nhật, ví dụ như cặp kính của tôi có thể chụp ảnh các bạn ngay bây giờ. Trợ lý AI có thể thông minh hơn. Khi chúng ta tiếp tục đào tạo AI về ngôn ngữ, văn hóa và các giá trị sẽ tạo nên một kho tàng dữ liệu nhân loại cần được chia sẻ và nhân rộng kiến thức ra thế giới, thúc đẩy tiến triển khoa học, y học, công nghệ. Ví dụ, những vấn đề lớn nhất là hiện ung thư, biến đổi khí hậu và nhiều vấn đề khác. Chúng ta cần thấy rằng sự hiện diện của AI có thể chứng kiến một kỷ nguyên đổi mới”.